ارتقاء مفهوم حس مکان در محله های بافت فرسوده شهر تهران (نمونه موردی: محله صابونپزخانه تهران)

چکیده: بافت های فرسوده ، بخش قابل توجهی از پهنه بسیاری از شهرهای کشورمان را تشکیل می دهند که به دلیل معضلات خاص خود از گستره حیات شهری خارج گشته و به بخش های مسئله دار شهرها تبدیل شده اند. بنابراین ، زدوده شدن خاطرات جمعی و افول حیات شهری، که به از بین رفتن سرزندگی و نشاط بافت منجر می گردد، از عواقب افت شاخصه های کیفی در فضاهای شهری این پهنه های فرسوده محسوب می شود. محله از جزیی ترین تقسیمات کالبدی شهر به شمار می آید و فرد با قرار گرفتن در آن به ادراکاتی که نسبت به این محیط خاص دریافت می کند، احساس تعلق دارد. پس ضرورت حس مکان در محله در مقایسه با شهر واضح است. حس مکان در بعضی از محله های شهرهای قدیمی ایران همچنان حس آشنا برای افراد ساکن در آنهاست، ولی به دلیل رشد سریع شهرها، مقیاس محله و هویت محله های قدیمی از بین رفته است. از این رو در بافتهای قدیمی، به دلیل حفظ بخشی از هویت محلی موجود، می توان به بازیابی حس مکان و ارتقاء کیفیت سکونت در محله کمک کرد. روش پژوهش بر مبنای مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، مصاحبه و مشاهده عینی می باشد. در این نوشتار ابتدا به بررسی ادبیات پژوهش در سه مفهوم حس مکان، محله و بافت فرسوده پرداختیم، سپس تجارب جهانی و داخلی که در این مورد وجود داشته را بررسی کرده و به مولفه های ارتقاء دهنده حس مکان در محله های بافت فرسوده رسیدیم. در فصل بعد به شناخت و تحلیل محله صابونپزخانه بر اساس مولفه های ارتقاء دهنده حس مکان پرداختیم و در آخر فصل جدول سوات ارائه شد. در فصل آخر سیاستهای کلان طراحی که قابل تعمیم به کلیه بافتهای فرسوده در تهران است، ارائه شد و در نهایت بر اساس ضوابط ارائه شده محدوده گذر پورالله وردی- عظیمی مورد طراحی قرار گرفت. واژگان کلیدی: حس مکان، محله، بافت فرسوده